Jak wybrać odkurzacz Cz. III – kwestia filtrów

Starsze typy odkurzaczy nie były wyposażone w jakiekolwiek filtry. Prawdopodobnie wszyscy znamy taki model i być może sami w swoich domach się nim posługiwaliśmy. Być może wiele z tych odkurzaczy nadal używanych jest w domach a ich właściciele cieszą się z niezawodności sprzętu. (Warto pamiętać, że sławiona niezawodność starszych urządzeń AGD – czy to odkurzaczy, czy pralek, lodówek i innych, wynika z mniejszego nasycenia elektroniką. Jeśli odkurzacz wyposażony był w prosty silnik i miał niewiele rozwiązań, to tak naprawdę co miało się w nim psuć. To taka mała dygresja, o którą dobrze pokusić się, wspominając o niezawodności urządzeń, na którą wielu użytkowników dziś narzeka).

Podstawowy filtr

Koniecznie trzeba powiedzieć, że przy obecnym stanie wiedzy o zanieczyszczeniach, sprzątaniu czy filtracji, mamy jasność, że samo wciąganie zanieczyszczeń do worka jest niewystarczające. Drobiny kurzu i pyłu w starszych odkurzaczach przelatywały po prostu przez worek, a dzięki podmuchowi powietrza, wylatującego z tyłu odkurzacza, wzbijały się wysoko i daleko. Stąd po odkurzaniu można było zaobserwować, że kurz osiada na meblach. Często mawia się, że podstawowym filtrem w odkurzaczu jest… worek – albo pojemnik na zanieczyszczenia. Zatrzymują się w nim największe zanieczyszczenia, drobiny piasku, maleńkie kamyczki czy inne, większe śmieci – włosy, kawałki papieru okruchy. Na tym właśnie dawniej kończyła się filtracja. Przez pory worków mniejsze cząstki mogły przecisnąć się bez problemu. Dziś filtracja nawet w podstawowych modelach odkurzaczy opiera się na kilku etapach.

HEPA

High Efficiency Particular Airfilter to pełna nazwa filtra, który znamy pod skrótem HEPA. W tej chwili jest to najdokładniejszy znany filtr. Został on stworzony jeszcze w latach 40. ubiegłego wieku – oczywiście na cele armii. Służyć miał do wyłapywania cząsteczek Plutonu. Filtr HEPA, choć zamknięty jest w „ramce” o niewielkich rozmiarach, to jednak rzeczywista powierzchnia jest znacznie większa. Materiał, z którego filtr jest wykonany, został złożony w harmonijkę. Dodatkowo, filtr składa się z kilku warstw, a jego działanie filtracyjne opiera się na trzech procesach (przechwycenie, zderzenie i dyfuzja), które wyłapują cząstki o różnych wielkościach. Trzeba wspomnieć, że od chwili pierwszego zastosowania filtra HEPA, technologia produkcji oraz zastosowane materiały zmieniły się na tyle, że filtry wymagały rozróżnienia na kilka grup. Przez cały czas mamy do czynienia z oznaczeniami H10, H11, H12, H13 i H14 – cyfry informują o tym, jaka jest skuteczność filtra. Oczywiście im wyższa, tym lepiej zatrzymywane są drobiny, np. pyłki, kurz, odchody roztoczy.

Filtr H14 zatrzymuje 99,97 proc. cząstek o wymiarach 0,3 μm. Koniecznie należy tu wspomnieć, że już blisko trzy lata temu weszła w życie nowa norma, zgodnie z którą, filtry HEPA obejmować będą już tylko te z liczbą 13-14. Niższe klasy są określane jako „EPA”. Warto zauważyć, że producenci nadal nie stosują takich oznaczeń dla swoich odkurzaczy. Wynika to z obowiązywania przepisów przejściowych, które nie narzuciły od razu zastosowania nowej nomenklatury. Oczywiście rozróżnienie na filtry EPA i HEPA nie sprawia, że te pierwsze straciły na swojej skuteczności – w dalszym ciągu będą lepsze niż zwykłe filtry. W tej chwili na rynku dostane są zarówno odkurzacze z filtrami zmywalnymi, jak i filtry niezmywalne. Trzeba mieć na uwadze, że nawet zmywalne wymagają wymian, kiedy już poziom filtracji nie będzie właściwy. Najczęściej u danego producenta znajdziemy obydwa typy filtrów w kształtach pasujących do konkretnego modelu odkurzacza. Dobrze jest pamiętać, że zmywalny filtr jest z reguły droższy, więc jeśli wybierzemy odkurzacz, w którym możemy zastosować tylko jeden typ – zmywalny –w chwili wymiany filtra na nowy, koszt będzie znacznie wyższy niż niezmywalnego. Obecnie filtry HEPA stosowane są w większości odkurzaczy. Wkrótce jednak pojawią się także filtry EPA, o czym wspomnieliśmy wcześniej. Pamiętajmy, że są to właśnie niższe klasy filtrów HEPA. A dla ciekawostki warto dodać, że jeszcze bardziej skuteczne od filtrów HEPA są filtry ULPA (Ultra Low Penetration Air), które zatrzymują 99,9995 proc. cząstek o wymiarach 0,1÷2 μm, oraz filtry SULPA, czyli Super Ultra Low Penetration Air o minimalnej skuteczności filtracji 9,9999% dla cząstek o wymiarach 0,12 μm. Być może podawanie tylu cyfr po przecinku wzbudza uśmiech, jednak na tym poziomie zaawansowania technologicznego, chodzi właśnie o jak najwyższą skuteczność. Pytanie, na ile ta zmiana jest dla człowieka wyczuwalna? W tej chwili, filtry typu ULPA czy SULPA stosowane są głównie w pomieszczeniach medycznych – szpitalach, klinikach itp., ale być może kiedyś zostaną zastosowane w odkurzaczach.

Inne typy filtrów

Najogólniej filtry w odkurzaczu podzielić można na wlotowe/ochrony silnika oraz wylotowe. Do pierwszej grupy zaliczamy wspomniane wcześniej już worki do odkurzaczy (czy to tekstylne, czy papierowe). To one służą do separacji największych zanieczyszczeń, wciąganych do odkurzacza. Większość filtrów składa się z kilku warstw, które spełniają określone funkcje, np. wyłapują różne rodzaje zanieczyszczeń. Stosuje się także specjalne substancje, którymi nasącza się filtr lub jego elementy. Tego typu rozwiązania spotykamy np. w specjalnych filtrach antyalergicznych. W odkurzaczach spotkać też można filtry elektretowe (elektronowe), których działanie oparte jest o wykorzystanie potencjału elektrostatycznego różnych cząsteczek, które są przyciągane przez ujemnie lub dodatnie naładowane materiały. Zadaniem filtrów wylotowych jest zatrzymywanie mikroskopijnej wielkości cząsteczek, mogących przedostawać się w powietrzem przez worek lub wydobywać się z pojemnika w odkurzaczach bezworkowych. Także filtry HEPA umieszczane są najczęściej właśnie przy wylocie odkurzaczy. Wiele z nich ma specjalny wkład z aktywnym węglem, który neutralizuje cząsteczki przykrych zapachów, które mogą powstawać wewnątrz odkurzacza (obecność organicznych zanieczyszczeń). Na wylocie znajdują się także mikrofiltry ze specjalnej włókniny.

Wybierając odkurzacz warto zwrócić uwagę na to w jakie filtry wyposażony jest konkretny model. Coraz częściej cierpimy na alergie, dlatego dobrze jest mieć odkurzacz z filtrem HEPA. Dobrze spytać sprzedawcę o dostępność zamiennych akcesoriów by nie było problemów z zakupem filtra, wymagającego wymiany. Na szczęście coraz więcej producentów otwiera własne sklepy internetowe, ale też współpracuje ze specjalistycznymi sklepami z częściami zamiennymi, gdzie użytkownik znajdzie każde potrzebne akcesorium.