Okapy są urządzeniami dosyć prostymi. Nie mają rozbudowanych funkcji ani parametrów. Jednak ze względu na ich dużą różnorodność oraz niekiedy względną wiedzę sprzedawców, warto wiedzieć, co jest najważniejsze w tych urządzeniach.
Tryb pracy, wydajność oraz hałas to najważniejsze parametry działania okapów. Dwa pierwsze są ze sobą dosyć ściśle powiązane. W klasyfikacji, którą omówiliśmy w poprzednim poście, zaznaczyliśmy, że nie każdy okap może działać w trybie zamkniętym, każdy natomiast może działać w trybie otwartym.
Tryby pracy – wyciąg i pochłaniacz
Wspomnieliśmy już wcześniej, że tryb pracy okapu jest bardzo silnie związany ze sposobem podłączenia urządzenia do wentylacji. A w zasadzie z możliwością podłączenia lub jej brakiem. W ten sposób wcześniejszą klasyfikację jesteśmy w stanie uprościć do dwóch typów urządzeń: okapów zasysających oraz okapów z trybem pochłaniacza (filtrujących). Podstawową rzeczą, o której trzeba pamiętać, jest to, czy istnieje możliwość podłączenia urządzenia do wentylacji.
Okap, który może pracować w trybie otwartym wymaga podłączenia do kanału wentylacyjnego. Wówczas wszelkie zapachy, parę, tłuszcz oraz dym odprowadza na zewnątrz za pomocą kanałów wywiewowych. Z kolei urządzenie, które pracuje jako pochłaniacz (a więc w trybie zamkniętym) po prostu przefiltrowuje powietrze, które powrotem wraca do pomieszczenia. Wszystkie cząsteczki gromadzą się na wbudowanych w urządzenie filtrach: metalowych, flizelinowych oraz węglowych. Filtry metalowe wyłapują drobinki tłuszczu oraz wszelkie produkty spalania gazu (jeśli korzystamy z płyty gazowej). Podobną funkcję spełniają filtry flizelinowe, które jednak trzeba dosyć często wymieniać. Z kolei filtry węglowe pochłaniają cząsteczki nieprzyjemnych zapachów.
Czy warto wybrać okap pracujący w trybie otwartym i zamkniętym?
Dobrze zadać sobie to pytanie, jeśli mamy możliwość instalacji takiego urządzenia. W tym miejscu musimy dodać jeszcze, że istnieje rozwiązanie trzecie: pochłaniacz. Musimy być świadomi różnicy, że okap zawsze może pracować w trybie otwartym. Sam pochłaniacz pracuje wyłącznie w trybie zamkniętym i jest to nieco inne urządzenie, stąd zamienne używanie nazw okap i pochłaniacz jest wprowadzaniem w błąd. Pochłaniacz nigdy nie będzie pracował jak okap, natomiast okap może mieć tryb pochłaniacza.
Plusy i minusy
Nie ma rozwiązań idealnych, są jednak takie, które dają maksimum korzyści. W przypadku okapu niewątpliwym plusem jest wydajność urządzenia (szerzej o wydajności opowiemy dalej). Ponieważ powietrze jest wymieniane a nie tylko oczyszczane, konsekwencją jest obniżanie poziomu wilgoci oraz obniżanie temperatury – a jak wiadomo, podczas gotowania, szczególnie na gazie, w kuchni może zrobić się naprawdę ciepło. Minusem jest konieczność podłączenia do kanałów wentylacyjnych, przez co urządzenie musi być podłączone w konkretnym miejscu. Nie ma zatem tak dużej swobody w aranżacji wnętrza, jak w przypadku pochłaniacza. Podobny minus dotyczy oczywiście także okapów z trybem pochłaniacza – ich umiejscowienie w kuchni determinowane jest pracą w trybie otwartym, zatem także w sąsiedztwie kanałów wentylacyjnych. Z kolei sam pochłaniacz daje swobodę montażu, choć niestety jego wydajność jest niższa. Pochłaniacze mogą działać także w trybie wyciągu, jednak do tego konieczne jest podłączenie rur, które doprowadzą ciepłe powietrze do kanału wentylacyjnego. Rury te nie są niestety estetyczne, a nawet obudowane „psują” nieco kuchnię od strony wizualnej. Ponadto, wymagają częstszej wymiany filtrów.
Wydajność urządzenia
Powiedzieliśmy, że okap, pracujący w trybie pochłaniacza zawsze ma mniejszą wydajność. Jest to fakt. Pamiętać trzeba jednak także o tym, że na wydajność poszczególnych urządzeń wpływ mają czynniki takie jak długość rur przyłączających do wentylacji czy nawet odpowiednie ich ułożenie.
Bez wątpienia jest to parametr najważniejszy w przypadku tych urządzeń. Każdy model charakteryzuje się swoją wydajnością, o której informacje znajdziemy choćby na pudełku, ale przede wszystkim na sklepowej ekspozycji. Wydajność okapu powinna być zawsze dobrana do wielkości pomieszczenia, w którym okap zostanie zainstalowany. Nie jest prawdą, że najlepszy jest wybór okapu o jak najwyższej wydajności. Niewielu klientów uświadamia sobie, że w wypadku wydajności niedostosowanej do przestrzeni kuchni możemy mieć do czynienia z tzw. odwróconym obiegiem, kiedy to okap zamiast wyciągać zanieczyszczone powietrze, pompuje je do kuchni. Drugim negatywnym skutkiem niedopasowania wydajności okapu do wielkości pomieszczenia, kiedy wydajność jest zbyt mała, jest oczywiście niewystarczająca filtracja powietrza. Ogólnie zakłada się, że okap powinien mieć zdolność by w ciągu jednej godziny około dziesięciokrotnie przefiltrować powietrze w pomieszczeniu. Najmniej skuteczny okap przefiltruje powietrze ok. 6 razy, ale jest to już minimum. Poniżej tego poziomu uznać należy, że okap nie działa wydajnie.
Informacja o wydajności okapu, umieszczona na opakowaniu urządzenia jest niezwykle ważna dla klienta, jednak pamiętać trzeba, że dopasowanie wydajności wymaga wykonania prostych obliczeń.
Jak obliczyć wydajność okapu?
Nie jest to skomplikowane. Jeśli mamy kuchnię zamkniętą, mnożymy jej powierzchnię razy wysokość pomieszczenia – w ten sposób uzyskujemy przestrzeń do przefiltrowania w m3. Wynik ten mnożymy przez liczbę od 6 do 10 (zgodnie z tym, co powiedzieliśmy o krotności filtracji całego powietrza w pomieszczeniu w ciągu godziny – optymalnie ok. 8-9). Rezultat porównujemy z wydajnością urządzenia i dopasowujemy model najbardziej odpowiadający do naszej kuchni. Oczywiście należy pamiętać, że mając kuchnię otwartą trzeba uwzględnić to, że powietrze będzie zasysane także z pokoju, który jest z kuchnią połączony. W takim wypadku konieczny będzie okap o naprawdę dużej wydajności. Obliczeń dokonuje się w ten sam sposób, jednak policzyć należy powierzchnię kuchni i pokoju łącznie.
Porównując obliczenia z wydajnością okapu, podaną przez producenta, warto pamiętać, że wartość ta często jest uzyskiwana na najwyższym biegu pracy. Często wyliczona jest średnia ze wszystkich biegów.
Głośność okapu
Trzecim bardzo ważnym parametrem okapu jest jego głośność. Biorąc pod uwagę to, że gotując bardzo często znajdujemy się tuż przy okapie, potrzebujemy urządzenia, od którego zwyczajnie… nie rozboli głowa. Głośność urządzeń może być bardzo różna, oczywiście wszystko powinno mieścić się w dopuszczalnych normach. W zależności od biegu, na którym pracuje okap, głośność się waha. Wynika to ze wzmożonej lub obniżonej intensywności pracy wentylatora. To jego ruch powoduje drgania całego okapu. Warto zwrócić uwagę na to, że za solidną konstrukcją i odpowiednimi materiałami idzie na pewno obniżony hałas. Stąd warto pamiętać także o tej ważnej sprawie. Podobnie jak w przypadku odkurzaczy producenci obrali sobie za cel walkę o moc silnika (zresztą jej wysokość o niczym nie przesądza – można przeczytać o tym w postach poświęconych odkurzaczom) a w pralkach liczbę obrotów silnika podczas wirowania (choć w pewnym momencie różnica nie jest dla człowieka już fizycznie odczuwalna, i o tym też można przeczytać we wcześniejszych postach), tak w przypadku okapów producenci dążą do obniżenia poziomu hałasu. Oczywiście wiadomo, że im wyższy jest bieg urządzenia, tym wyższy poziom dźwięku. Można powiedzieć, że wzrost wydajności jest wprost proporcjonalny do wzrostu hałasu. Koniecznie trzeba jednak uwzględnić typ konstrukcji, moc silnika oraz tryb pracy. Wielu producentów by ograniczać głośność urządzeń stosuje specjalne materiały dźwiękochłonne.
Powiedzmy trochę o ogólnych założeniach, związanych z komfortem i głośnością okapu. Z punktu widzenia użytkownika, okap dający komfort, to taki, który dobrze wymienia powietrze i emituje hałas, którego poziom nie przekracza 55 dB(A). Oczywiście tak to już jest, i zdążyliśmy się do tego przyzwyczaić, że pomiary wykonywane przez producentów są tylko liczbowym wskaźnikiem głośności, zmierzonej w warunkach laboratoryjnych, zatem np. w tzw. komorze bezechowej. Co to oznacza dla użytkownika okapu? To, że w jego kuchni okap może wydawać się nieco głośniejszy. Dodatkowo, jeśli urządzenie zostanie zamontowane nieprawidłowo, jego głośność może jeszcze bardziej wzrosnąć. Stąd wniosek, że głośność, którą podają producenci powinna być orientacyjną wielkością. Okapy, które są na rynku mogą mieć różną głośność i im tańszy model, tym niestety wyższy poziom hałasu.